کافه سنندجی وعدگاه چای و تاس

کافه سنندجی

• ظرفیت: 22 نفر
• میانه قیمت : 200 تومان
• منوی پذیرایی: فقط چای
• زمان پذیرایی: از صبح تا غروب
• نشانی: کردستان، سنندج، مقابل شهرداری قدیم

نعلبکی را در دست چپ گرفته، قند را درون چای ریخته شده در آن می زند تا خیس شود،. آن  را در دهان گذاشته و چای را سر می کشد. رو به دو نفر میز کناری که مشغول بازی هستند پوزخندی می زند. خطاب به کسی که آن روبرو نشسته و مشغول کری خواندن پس از آوردن جفت شش است، به فارسی می گوید : «تاس اگر نیک نشیند، همه کس نراد است، مهره را نیک نشاندن هنر استاد است.»


در میان مغازه های نازک کاری چوب در محله ی مرکزی شهر سنندج، جلوی شهربانی قدیم، در چای خانه ای که قدیم تر ها در شهربانی از آن جا باز می شده، می توان مطمئن بود، میزبانان کرد، رسم میهمان داری را به خوبی به جای می آورند.

برای شروع بازی، کافی ست از کنار اجاق گاز، یکی از تخته های نرد

 را برداشته و رجزخوانی را آغاز کنید.

اگر عصر ها به این کافه بروید، شمس الدین صالحی، 48 ساله، نشسته و بی آن که بازی کند، به بازی تک به تک افراد چشم می دوزد. او که 35 سال است که به نازک کاری چوب می پردازد. می گوید: «حالا دیگر بجای نازک کاری های متفاوت، فقط تخته نرد می سازیم. اکثر کارگاه های ساخت تخته نرد، در این محله است.»

محله ای که پیش تر، بیشتر آن متعلق به خاندان معروف "صادق وزیری" ها بوده و تفرجگاه اشراف و ثروتمندان شهر. اما حالا میزبان توریست هایی ست که می خواهند تخته بخرند یا مرد هایی که می آیند تا خستگی یک روز کار را با نوشیدن چای و تخته بازی کردن به در کنند.




تخته های سنندج، از مشهور ترین تخته های جهان هستند که از چوب های مختلفی از گردو گرفته تا کیکوم ساخته می شود. کیکوم سفید است و شکل زیبایی دارد و مثل چوب گردو نقش و گره دارد، هر دو این چوبها از استقامت بالایی برخوردارند ولی کیکوم سخت تر است.


برای ساخت این تخته ها، چوب ها را از ده های کردستان مثل اورامانات
به این جا می آورند، آنهایی را که ریشه دارند تفکیک می کنند. بعد همه را برش می زنند و به صورت الوار درمی آورند. پس از گذشت چند سال، دوباره به چوب بری برده می شوند تا به صورت ورقه درآیند و هنگامی که کاملا خشک شدند، برای ساخت تخته آماده می شوند.


پیش از انقلاب اسلامی، تعداد مغازه هایی که در آن جا تخته می ساخته و می فروخته اند، کمتر از 10 باب بوده است، اما اکنون انبوهی مغازه تخته فروشی، این کافه را محاصره کرده اند و این به خاطر استقبال زیادی ست که از این بازی می شود.


در این کافه، بعضی از پاتوق نشین ها در روز حتا تا 20 بار هم با تخته بازی می کنند، بازی هایی مثل نرد و گل بهار که هر کدام قوانین خاص خود را دارند.


رضا، کسی که مشغول بازی است می گوید که نمی تواند همزمان بازی کند و صحبت کند، چون در این صورت تمرکزش را از دست می دهد. اما پس از تمام شدن بازی اش، در حالی که بازی نفر های بعدی را به شدت دنبال می کند می گوید : «برای سرگرمی این جا می آیم. حتا از دیدن این بازی هم لذت می برم. مثل یک داور می ماند، این که دو نفر دارند بازی می کنند و تو یک ناظر بازی هستی.»

البته ناظر بازی در این کافه، یک وظیفه هم دارد و آن این است که مراقب است تا کسی تقلب نکند، رضا می گوید : «بعضی ها بلدند جفت بیاورند. آن تردست ها وقتی با هم بازی می کنند، وقتی تخته باز هستند تاس ها را در استکان می چرخانند و می اندازند. فقط می ماند شانس تاس آوردن.»


این جا،‌ زیر عكس هایی كه افراد عضلانی را نشان می دهد، گاهی بازی های دیگر فكری هم جریان دارد، بازی دومینو رایج ترین آن هاست که البته سو غات کردستان عراق است و به تازگی در میان جوانان متداول شده.


در کافه کوچک و شلوغ سنندجی، خبر زیادی از سیگار نیست و قلیان وجود خارجی ندارد. یکی از پیرمرد هایی که در کافه نشسته است و سیگار می کشد می گوید : من عذر می خواهم، من ده روز پیش در تهران، میدان فردوسی یک زیر زمین پیدا کردم که آن جا هر سی نفر قلیان می کشیدند، ما کرد ها به غیر از تخته نرد، چای هم زیاد می خوریم. چای خوردم و بیرون آمدم.


و ادامه می دهد : «این جا هر چقدر هم دود سیگار باشد که نیست، از یک لحظه تهران شما بهتر است. من تهران بودم برای دکتر، صبح که بیدار می شدم نفسم در دود شهر بیرون نمی آمد.» 

البته برای دیدار کسانی که اولویت نخست تفریحشان نرد با تخته است، لازم نیست حتما به این کافه در میان مغازه های متعدد تخته فروشی بیاییم، کافی ست کمی در خیابان های سنندج قدم بزنیم تا کنار پیاده رو، در مغازه ها و این طرف و آن طرف، پیر و جوان هایی را ببینیم که سخت مشغول بازی هستند.

***

پ.ن. این گزارش از انجمن تخته نرد ایران روایت شده است. متاسفانه از هویت نویسنده بی اطلاعم.